Taong 1987 sa barko papuntang isla ng Bohol galing ng
Dumaguete,
naghuhuntahan kami nina Ophie at ng mga writing fellows
ng Silliman University National Writers Workshop
tungkol sa isang verse at chapter sa Bibliya na di ko na
matandaan.
Ibig kong sabihin, kahit anong teksto pag-iinitan ni ma’am
Ophie. Sabi nga niya, itong aming mga panelists na makata,
sina sir Krip, sir Cirilo, sir Cesar, ay tila mga knights na
ng bilog na mesa ni Mom Edith at Doc Ed (mommy ng
workshop
at doctor of philosophy Ed, founders), dahil . . . bakit
nga ba sa Pilipinas lahat ng guro ay ina-address bilang sir
o ma’am, lahat ng lawyers Attorney, lahat ng engineer
Engineer? At lahat ng PhD “Doctor.” Kaya, Doc Ophie na rin.
Ikaw na nakakikilala kay Ophie, naaalala mo nung
nakipaghuntahan
ka sa ating Ingleserang Ophie tungkol sa gamit ng mga pulis
ng salitang “salvage”? Kasi nga naman, bakit nga ba ang
summary
execution gagawing salvage ganung itinapon mo na ang tao,
unless
ang ibig mong sabihin ay i-sasalvage mo ang kaso after itapon
nung corrupt na piskal o huwes. At noong kayo’y
naghuhuntahan
tungkol sa pidgin at bastardized English nating mga Pilipino,
may tumawag ba sa kanya sa telepono, at nang sagutin
nung sekretarya, sabi’y “for a while”? Nagkatinginan ba kayo
ni Ma’am Ophie o Lady Ophie o Doc Ophie o Simply Ophie?
Nagtawanan ba kayo? Oo nga naman, bakit nga ba itong “hold
On
a minute, please” ay ginawang “for a while” gayung Inglesera
na nga
itong boss mo, hija, nakakahiya ka. :D Anyway, wala na si
Ophie,
o kung tawagin pa ng kanyang mga estudyante na tila
kinatuwa pa
niya: Dima, short for Dimalanta. At alam niyo ba’ng sa
Pilipino
ang ibig sabihin ng “di malanta” ay plant that won’t die? Pero
huwag na nating pakialaman yan, walang pakialamanan sa
apelyido,
ha. After all, marami sa atin ang me Espanyol o bastardized
Spanish
na apelyido, kahit indio naman ang mukha. Tulad ko, na
minsan pa
nga tila intsik ang bigote pag humahaba na. Bakit nga ba hindi
nanatili sa ating lahat ang mga apelyido na tulad ng
Dimasupil,
Dimaculangan, Puting Ulap, Berdeng Yero? Anyway, wala na
si Ophie, at—tulad ng katawan nating lahat—malalanta na rin.
Maliban sa mga alaala tungkol sa kanyang pagka-makata,
-kritiko,
-Inglesera, -isnabera, -masayahin, -mabasahin, -masalamin,
-tao,
-mabait, -magaling. Kaya heto kami sa 2010, sa paghinto ng
edad
niya sa bilang na 78, sa solemnong espasyo ng chapel nitong
kanyang mahal na Unibersidad ng Santo Tomas. Kung
makakausap
lang namin ang kaluluwa niya, magsasaya na siguro uli kami,
na tila nasa nakalutang na barko, tungkol sa “necrological
service”
na ito para sa kanya. Marahil ay sasabihin ni Ophie, o Simply
Ophie,
“para naman kayong—hindi mga sir knights kundi—
mga privates sa Saving Private Ryan na in-assign ng kernel
niyo
na gumawa ng necrology o listahan ng mga namatay bilang
service
niyo sa armed force service.” Bakit nga ba naman pati ang
isang
makatang Inglesera ay hahayaan nating bigyan ng funeraria
at kapilya ng isang “necrological service”? Sabi pa nga ni
Butch, dakilang nobelista, tila tayo lang sa Pilipinas
ang gumagamit ng “fictionist.” Pero okey lang daw iyon, dahil
hindi naman mali, parang nahihiya lang dahil karamiha’y
short
story writers “lang.” Anyway, balik tayo sa necrology. Binasa
ko
hindi ang isang listahan ng mga patay kundi listahan ng
“guests”
o bumisita o naghatid sa katawan ni Ophie o Simply Ophie
sa huling araw ng kanyang katawang presensya. Ngunit maiba
ako:
kaninang umaga nabasa ko na naman ang clip tungkol sa
kanya
sa dyaryo. Siya raw ay ang UST poet na si Ophelia Dimalanta.
Paalam, Ophie. Parochial na ang poetry ngayon. Una,
dinissolve
ng UST ang pinaghirapan mong Creative Writing Center.
Now,
mga makata’y paghahati-hatiin namin into UST poets, UP
poets,
La Salle Univ. poets, Ateneo, and so on & so forth. Paalam
na, Poet.
Paalam na, poets. Puwet ng baso na lang kayo sa inuman ng
bansa
na umaawit ng awit ng mga komedyante sa mga pakontest sa
TV.
Pero, teka nga muna. Bakit ba mag-rerequiem? Ba’t
magrereklamo?
Ikaw itong nagbigay inspirasyon sa sangkaterbang estudyante
na di nag-nursing o nag-engineering o nag-medicine o nag-
law
kundi nag-litt sa iyo, lit by the lightning of your stare
and star system, kahit alam naman natin na palubog na ang
araw
ng mga makata sa paglago ng business district ng Makati. Kati
ng bulsa ang kinakamot ng lahat ng akademiko tungong mga
kurso
ng skilled workers for the human resource GDP looking for
Sirs, Ma'ams.
Sige, kami’y magpapaalam, ngunit asahan mong isasalvage
namin
ang kaso, at makikita mo ang prutas ng turo mo. “For a while
ha.”
No comments:
Post a Comment